Overleg staat centraal in medezeggenschap. In de dynamiek van een vergadering gebeurt veel, evenals in de dynamiek van een team. We kennen allemaal het vraagstuk van de ‘veelpraters’ en de ‘niet-praters’. Of van teamleden die het idee hebben dat hun bijdrage genegeerd wordt. Wanneer ideeën die ingaan tegen het meerderheidsstandpunt geen ruimte krijgen, is de kans groot dat het gaat wringen. Tijdens de vergadering wordt daar weinig over gezegd, op de gang komen de meningen los. Of we zeggen wel ‘Ja’ tegen een voorstel, maar we doen ‘Nee’.
Onder de oppervlakte gebeurt vaak heel veel. Dit heeft gevolgen voor wat er boven water gebeurt. Met Deep Democracy wordt de onderstroom in groepen zichtbaar. En ook als je de methode niet hanteert, is het aardig om er meer over te lezen en even aan het denken gezet te worden.
De wijsheid van de minderheid
Een belangrijk uitgangspunt in Deep Democracy is dat de meerderheid doorslaggevend is, maar dat de minderheid gezien wordt als nog niet gebruikte wijsheid van de groep. Door deze wijsheid te benutten, neemt veiligheid in de groep toe en stijgt ook de betrokkenheid bij acties en besluiten. Deep Democracy is een methode die handvatten geeft voor besluitvorming met aandacht en waardering voor andere opvattingen. De essentie is eigenlijk eenvoudig: neem de stem van zowel de meerderheid als de minderheid mee in besluitvorming. Want elke invalshoek is even waardevol. Zo wordt de wijsheid van de groep optimaal benut.
Standpunten die niet goed zijn meegenomen in besluitvorming, leiden tot weerstand, ruis en mogelijk zelfs tot sabotagegedrag. Nog los van het risico mensen kwijt te raken als zij niet genoeg aangehaakt kunnen blijven. Met Deep Democracy worden juist de verschillen en minderheidspunten in de groep benut. Voor medezeggenschap is dit extra interessant omdat het onderhuidse fenomeen aan de medezeggenschapstafel vaak een rol speelt.
IJsberg
Zoals in verschillende andere methodes wordt ook binnen Deep Democracy het beeld van de ijsberg gebruikt. Die staat in deze methode symbool voor het groepsbewuste en groepsonbewuste. Boven water het kleine zichtbare deel, waarvan iedereen binnen de groep op de hoogte is, alle gedeelde informatie en uitgesproken meningen en gevoelens. En onder water het groepsonbewuste; alles wat nog niet iedereen weet en wat niet met iedereen gedeeld is of wat nog niet door iedereen goed begrepen is. Hier zit de wijsheid en het potentieel van de groep.
Deep Democracy heeft als uitgangspunt dat dat wat niet boven water komt onbenut potentieel is of uitgesproken meningen of standpunten. In beide gevallen is dat jammer vanwege de gemiste kansen, maar ook een risicovolle onderstroom. En die is direct te herkennen in steeds terugkerende agendapunten of gemopper bij het koffieapparaat, maar ook in teamleden die in de praktijk anders handelen dan was afgesproken (ja zeggen en nee doen).
Dat leidt tot irritatie en frustratie bij anderen. Maar vaak is dit geen kwade wil. In het gedachtengoed van Deep Democracy zijn dit pogingen om toch te zeggen wat gezegd moet worden. Waarschijnlijk heeft de medewerker een goede reden zich niet aan de afspraak te houden. Een reden die het oorspronkelijke besluit waarschijnlijk beter had gemaakt als deze toen wel was meegenomen.
Voor iedereen relevant
Deep Democracy gaat er ook vanuit dat wat relevant is voor de een, ook relevant is voor de hele groep. Vaak is het zo dat als iemand iets benoemt in een groep (iets lastigs of een mening) er altijd anderen zijn die dat ook vinden, maar dat nog niet benoemd hebben. Reden temeer om iedereen te horen. Want de kern is eenvoudig: zonder te oordelen ervoor zorgen dat gezegd kan worden wat gezegd moet worden.
Aan de slag als OR
Het is niet zo dat Deep Democracy in alle facetten direct toepasbaar is. Daarvoor is meer kennis nodig. Maar een paar tips voor het eigen overleg geven we graag.
Hoe kan een OR komen tot beter gedragen besluitvorming?
Hiermee neemt de OR de verschillende perspectieven in de groep serieuzer. Dit versterkt het vertrouwen tussen de teamleden en hun betrokkenheid bij een besluit. Dat klinkt redelijk eenvoudig, maar vraagt wel wat vaardigheid en doorzettingsvermogen. Het is geen kunstje of wondermiddel, het is een andere manier van werken.
Niet alles is hiermee per definitie opgelost. De onderstroom kan namelijk hardnekkig zijn. Dat vraagt om meer tijd, aandacht en interventies. In dat geval kan een Deep Democracy-coach hulp bieden om zaken open te leggen.
Nieuwsgierig?
Dan is dit thema als maatwerktraining iets voor jullie. We volgen het programma van de open training met eventueel aanpassingen op maat.
