We merken in de praktijk dat OR-leden nog wel eens worstelen met het advies- of instemmingsrecht. En dan vooral met: ‘Wanneer geldt nou wat?’ We nemen u graag nog eens mee en geven enkele handigheidjes om het makkelijker te onthouden. Het helpt namelijk al goed als er een lampje gaat branden. Uitzoekwerk kan dan altijd nog. Pak de WOR er even bij en lees mee.

ADVIESRECHT

Wanneer is iets adviesplichtig?

Het antwoord op die vraag is eigenlijk heel eenvoudig. Iets is adviesplichtig:

• als het onderwerp staat in de opsomming van artikel 25 lid 1 WOR
• als de cao een extra adviesbevoegdheid geeft
• als er met een ondernemingsovereenkomst een adviesrecht is afgesproken
• als het gaat om benoeming of ontslag van een bestuurder. Dan geldt adviesrecht op basis van artikel 30 WOR.

De meeste onderwerpen van artikel 25 gaan over bedrijfsorganisatorische en bedrijfseconomische en financiële zaken. En dan zijn er nog een paar exoten zoals de technologische voorziening, zorg voor het milieu en het eigenrisicodragerschap.

Dus: als er een verandering in de organisatie aan de orde is of als er iets groots met geld is, dan loont het de moeite artikel 25 te raadplegen. De kans is dan immers aanzienlijk dat het om een adviesplichtig onderwerp gaat. Dan heb je al een goede noot gekraakt.

Belangrijk?

Oh ja, het moet dan meestal volgens artikel 25 wel een ‘belangrijk’ voornemen zijn. En dat maakt het soms lastig. ‘Belangrijk’ gaat niet over aantallen of bedragen. Een voorgenomen besluit is al snel belangrijk als het een niet-alledaags besluit is. Ook wordt er gekeken naar de impact die het besluit heeft op de organisatie, dus hoe groot het effect van het besluit is.
Als er discussie ontstaat tussen OR en bestuurder over het woord ‘belangrijk’ dan kun je aan de bestuurder ook vragen wat zijn bezwaar eigenlijk is om een adviesvraag voor te leggen.

Reorganisatie of niet

Bestuurders willen nog wel eens nadrukkelijk noemen dat een verandering in de organisatie geen reorganisatie heet. Waarschijnlijk omdat men dan denkt dat het adviesrecht dan niet van toepassing is. Maar in artikel 25 van de WOR komt het hele woord ‘reorganisatie’ helemaal niet voor. Elke ‘belangrijke wijziging in de organisatie’ is gewoon adviesplichtig, of het nou wel of niet reorganisatie heet.

INSTEMMINGSRECHT

Wanneer is iets instemmingsplichtig?

Het antwoord op die vraag is ook best simpel. Iets is instemmingsplichtig:

• als het onderwerp staat in de opsomming van artikel 27 lid 1 WOR
• als de cao een extra instemmingsbevoegdheid geeft
• als er met een ondernemingsovereenkomst instemmingsrecht is afgesproken
• als een andere wet instemmingsrecht aan de OR geeft (bijvoorbeeld de Arbowet).

De meeste onderwerpen van artikel 27 gaan over zaken die de spreekwoordelijke portemonnee van de medewerker raken, in de zin van tijd, geld, welzijn, welbevinden. Ook privacyzaken maken onderdeel uit van het instemmingsrecht. Dus als er een kwestie is die de portemonnee van de medewerkers raakt, dan loont het de moeite artikel 27 WOR te raadplegen. De kans is dan immers aanzienlijk dat het om een instemmingsplichtig onderwerp gaat. Tweede noot gekraakt.

Regeling?

Oh ja, ‘regelingen’ zijn instemmingsplichtig. Dus niet een visie of een beleidslijn op een onderwerp uit artikel 27. Wanneer is iets dan een regeling? Een handige open deur: een regeling regelt iets. Het zijn de notities waarin de procedures en protocollen staan beschreven. Het zijn eigenlijk de gebruiksaanwijzingen van de organisatie. Stel: er komt een nieuwe medewerker en die wil weten op welke wijze zij of hij een opleiding kan aanvragen, wat de randvoorwaarden daarvoor zijn en wat de spelregels rondom opleidingen zijn. Zij of hij vindt de antwoorden daarop in de regeling.
Let op: het gaat er niet om hoe een notitie heet. Soms staat er beleid boven een stuk en dan is het toch een regeling, of andersom. Kijk dus vooral naar de inhoud van een stuk.

EEN PAAR BIJZONDERHEDEN

Sociaal plan

Als je naar bovenstaande uitleg kijkt, zou je denken dat een sociaal plan instemmingsplichtig is. Dat raakt namelijk bij uitstek de portemonnee van de medewerker. Maar een sociaal plan valt toch niet onder het instemmingsrecht. Het bevat de ‘maatregelen’ die in een adviesvraag moeten staan en maakt daarom onderdeel uit van de adviesprocedure. Maar let op: als er gereorganiseerd wordt zonder sociaal plan en er wordt bijvoorbeeld op papier gezet hoe er met vertrek van medewerkers wordt omgegaan, dan zou dat zomaar wél instemmingsplichtig kunnen zijn omdat het dan om een ontslagregeling gaat.

Instemming bij of na adviesprocedure

Het kan zijn dat een adviesaanvraag ook om een wijziging in een regeling vraagt. Bijvoorbeeld het wijzigen van werktijden. Dan is er bij de adviesaanvraag ook nog sprake van een instemmingsvraag. Die moet dan met een aparte instemmingsvraag aan de OR worden voorgelegd.

Extern deskundigen

Wanneer een organisatie extern deskundigen inhuurt, heeft de OR ook een positie op grond van de WOR. In artikel 25 lid 1 n is bepaald dat het verstrekken en formuleren van een adviesopdracht aan een deskundige buiten de onderneming adviesplichtig is, als het gaat om een van de onderwerpen uit lid 1 a t/m m. Ook als dat niet leidt tot een voorgenomen besluit. Een mooie geste van de wetgever, want hiermee is vroegtijdige betrokkenheid gegarandeerd.

Bij extern deskundigen over instemmingsplichtige onderwerpen moet je even wat verder zoeken. Dit valt onder het informatierecht van artikel 31c WOR.

Twijfel

Bij twijfel niet zomaar inhalen, maar ook niet zomaar laten passeren. Neem even contact op met ctheloosen@stavoor.nl  Dan word je als OR snel op weg geholpen.

Andere wet?

Ben je geen OR en haal je je bevoegdheden uit een andere wet? En wil je daar meer over weten? Ook dan kunnen we je met een handigheidje inzicht geven. Neem ook dan contact op met ctheloosen@stavoor.nl

Corinne Theloosen – Stavoor Medezeggenschap