Leeswijzer: In dit artikel spreken we over de ondernemingsraad en de WOR. Alles wat in dit artikel staat geldt ook voor MR-en, PVT’s en PV’s. Met dien verstande dat er mogelijk een ander juridisch kader geldt voor de medezeggenschap.

Het pensioenakkoord en medezeggenschap in het kort

1. Wijzigingen in de pensioenregeling zijn op grond van de WOR instemmingsplichtig. En er komt een verplichte verandering aan waarmee elke organisatie met een eigen pensioenregeling dus aan de slag moet. De instemming geldt niet als er een verplichte aansluiting is bij het pensioenfonds. In dat geval gaan de vakbonden en werkgeversorganisaties over de pensioenregeling.
2. Onderdeel van het pensioenakkoord zijn nieuwe mogelijkheden voor werknemers om eerder te stoppen met werken. Dat vraagt aandacht op organisatieniveau en daarmee ook van de ondernemingsraad. Afhankelijk van de keuzes zal er al dan niet instemmingsrecht aan de orde zijn.
3. Een (aanpassing van het) generatiepact ligt in de lijn der verwachting bij dit pensioenakkoord. Op die manier worden de kennis en ervaring binnen de onderneming beter geborgd. Ook hierbij heeft de ondernemingsraad een belangrijke rol, vaak ook met instemmingsrecht.

Even inzoomen op artikel 27

Op grond van artikel 27 lid 1 WOR heeft de OR instemmingsrecht op elk voorgenomen besluit van de ondernemer tot vaststelling, wijziging of intrekking van regelingen op grond van een pensioenovereenkomst. Dit geldt uiteraard niet voor de werkgevers die verplicht zijn aangesloten bij een pensioenfonds.

Het informatierecht van artikel 31f geeft de ondernemingsraad een nog stevigere positie Via deze weg kan de OR ervoor zorgen dat alle aspecten van het pensioendossier goed in beeld blijven.

Naast de wijziging van de inhoud van de pensioenregeling heeft de OR ook instemming op de keuze van de pensioenuitvoerder. De afspraken tussen de werkgever en de pensioenuitvoerder staan in de uitvoeringsovereenkomst of het uitvoeringsreglement. Als hier zaken in worden gewijzigd die gevolgen hebben voor de inhoud van de pensioenregeling, dan zijn deze ook instemmingsplichtig.

Pittige materie

De positie van de ondernemingsraad is weliswaar sterk, maar pensioenen zijn een vak apart. Je krijgt te maken met belangrijke aandachtspunten als rekenrente, rendement en fiscale wetgeving om een goed pensioenresultaat te mogen verwachten. Maar ook met de gevolgen voor de werknemersbijdrage als de pensioenregeling wijzigt. Er moet ook nagedacht worden over de wijze waarop medewerkers op de hoogte worden gesteld van de wijzigingen.

En, in de situatie dat er een eigen pensioenregeling is welke verzekeraar of welk pensioenfonds de regeling het beste kan uitvoeren. Een goede overgang van een middelloon naar een beschikbare premieregeling vraagt tijd, zowel van werkgever maar zeker ook van de ondernemingsraad.

Al in 2021 aan de slag!  

Er geldt een overgangsregeling voor in 2021 bestaande beschikbare premieregelingen. Deze regeling houdt in dat bestaande beschikbare premieregelingen met een premie die oploopt per leeftijdscategorie van de medewerkers mogen blijven bestaan voor de bestaande medewerkers werknemers. Voordeel hiervan is dat er de komende jaren geen compensaties hoeven te worden verstrekt aan (oudere) medewerkers die hierdoor een lagere premie-inleg hebben en wiens pensioenresultaat vermindert. Een leeftijdsafhankelijke staffel behouden heeft dus voordelen voor zowel werkgevers als werknemers. Voor alle deelnemers die pas na de overgang van de pensioenregeling gaan deelnemen, geldt de vlakke premiestaffel. Wil je voorkomen dat er in de organisatie verschillende premies en werknemersbijdragen worden gehanteerd en lastige discussies over compensatie willen vermijden dan is het zaak te onderzoeken of het verstandig is voor 2022 over te gaan naar een beschikbare premieregeling. Let op: Wil de werkgever overgaan naar de vlakke staffel dan heeft de ondernemingsraad ook instemmingsrecht. Iedere wijziging van de regeling, waaronder de wijziging van de premiestaffel, is immers instemmingsplichtig!  

Transitieplan 

Het transitieplan vormt de basis van de overstap naar de nieuwe pensioenregeling en wordt door de werkgever opgesteld. Het transitieplan moet de ondernemingsraad een compleet beeld geven van de overstap, bijvoorbeeld over de contractvorm die de werkgever van plan is voor te leggen, de gevolgen ervan voor de werknemers, de omgang met bestaande pensioenaanspraken en het tijdspad. In het pensioenakkoord is afgesproken dat het transitieplan deel uitmaakt van het instemmingsverzoek aan de ondernemingsraad. In 2024 moeten de ondernemingsraad en de werkgever het eens zijn over de wijziging van de pensioenregeling en de verantwoording in het transitieplan. Het heeft voordelen het plan samen met werkgever op te stellen. Dit is efficiënt en voorkomt onnodige discussies.

Reken je niet te snel rijk

De OR heeft een rol bij het transitieplan tenzij er vakbonden bij betrokken zijn en zij er inhoudelijk over gaan. Maar reken je niet te snel rijk, want dat de vakbonden erbij betrokken zijn is niet altijd het geval. Zoek dit dus goed uit.

Dat geldt ook voor het instemmingsrecht. Ondernemingsraden hebben instemmingsrecht bij pensioenwijzigingen. Maar als de pensioenregeling onderdeel uitmaakt van een cao dan heeft de ondernemingsraad hierop meestal geen instemmingsrecht. Meestal niet? Soms wel dan? Jazeker: De ondernemingsraad kan door decentralisatiebepalingen toch instemmingsrecht hebben en/of naast de vakbonden aanschuiven aan tafel. Een staaltje cao-techniek dat op meer punten aan de orde is. Ook hiervoor geldt dus: zoek dit goed uit.

Waarmee moet de OR dus aan de slag?

1. Voor alle ondernemingsraden: bespreek het pensioendossier. Bespreek of de werkgever scherp heeft wat er de komende jaren allemaal verandert en welke gevolgen dit heeft voor de organisatie? Vraag ook wie hierbij betrokken zijn en worden en wat de planning is. Geef aan dat je als OR bijtijds aan tafel wilt.
2. Ga na of de werkgever kennis heeft van de MDIEU (maatwerkregeling duurzame inzetbaarheid en eerder uittreden). Vraag ook hier wie erbij betrokken zijn en wat de planning is. Geef aan dat je ook hierbij als OR betrokken bent.
3. Voor organisaties die niet verplicht zijn aangesloten bij een pensioenfonds:
   Ga nog in 2021 met de overgangsregeling aan de slag om zo lastige compensatievraagstukken te vermijden.
4. Bijtijds aan tafel over en instemming bij wijzigingen van de pensioenregeling
5. Voor alle organisaties: Het transitieplan. Voor organisaties met een instemmingsrecht op het pensioendossier als onderdeel van de instemmingsaanvraag.
6. De regelingen rondom de RVU-vrijstelling in de eigen organisatie, al dan niet met instemming.
7. De regelingen rondom het verlofsparen in de eigen organisatie, al dan niet met instemming.

Een deel van de veranderingen speelt al op korte termijn. Het is zaak dat de ondernemingsraad zich tijdig in deze veranderingen en zijn rol verdiept.

Werk aan de winkel dus!

Inge Bakker – Montae & Partners
Corinne Theloosen – Stavoor Medezeggenschap