‘Niets verklaart op zich waarom mensen in de Blauwe Zones zo oud worden’ zegt hij in zijn boek De Blue Zones Methode. ‘Het is in feite een onderling samenhangend web van factoren – voeding, ons sociaal netwerk, dagelijkse rituelen, de fysieke omgeving en het gevoel een doel te hebben – dat ons voortstuwt en het leven betekenis geeft.’ Deze langstlevenden stellen met hun levenswijze (al dan niet bewust) de aftakeling uit en weten ruimte te geven aan groei.
Welke factoren spelen daarbij een rol?
Natuurlijk bewegen
De bewoners van de Blauwe Zones zijn voortdurend in de weer. Dat zijn gewoon de dagelijkse activiteiten, zoals het bewerken van het land en het lopen in de bergachtige leefomgeving. Ze maken nauwelijks gebruik van hulpmiddelen als auto’s of elektrische apparaten. Niet alleen hebben deze mensen vaak fysiek inspannende beroepen, ook in hun vrije tijd zijn ze veelal in actie. De inwoners van Okinawa tref je elke dag aan in hun groentetuin en in Loma Linda is wandelen een vaste gewoonte.
De trappen en het heuvelachtige landschap zorgen voor veel natuurlijk bewegen
Gezonde voeding
Van de voedingsgewoonten in de Blauwe Zones kunnen we een aantal universele lessen leren. Zo eten de Blauwe Zone-bewoners in Sardinië, Okinawa en Nicoya veel plantaardige en onbewerkte producten, meestal uit eigen tuin. Opvallend is ook hun matige consumptie van vlees. De adventisten uit Loma Linda eten zelfs helemaal geen vlees, omdat hun geloof dit voorschrijft. Uit wetenschappelijke studies blijkt dat vooral caloriebeperking een belangrijke rol speelt bij een lang en gezond leven. De mensen in Okinawa zeggen voor elke maaltijd Hara Hachi Bu (stop met eten als je voor 80% vol zit). Ook in de andere Blauwe Zones vinden we vormen van caloriebeperking.
Sociaal kapitaal
Bewoners in de Blauwe Zones hebben een sterke gemeenschapszin, zeker in vergelijking met het meer individualistisch ingestelde Westen. Zo kent men op Okinawa de traditie van moai: een ontmoeting voor een gemeenschappelijk doel. Dit doel varieert van het bieden van sociale of financiële steun tot het bespreken van spirituele of gezondheidsthema’s. Familiebanden zijn sterk. Ouderen zijn niet uitgerangeerd, maar hebben vanwege hun levenswijsheid juist aanzien.
Deze vrouwen vormen al 90 jaar een moai in Okinawa, Japan
Een doel hebben, ikigai
In Nicoya, een schiereiland in Costa Rica, noemen ze het plan de vida. Op Okinawa heeft iedereen een ikigai: een reden van bestaan. Het gaat over voldoening, zingeving, plezier, uitdaging, levensvreugde, roeping, levenskunst, waar kom je je bed voor uit, schoonheid, iets bijdragen, van betekenis zijn. Het hebben van een ikigai is één van de geheimen van een lang, tevreden en gezond leven. García en Miralles, de auteurs van het boek Ikigai, vertrokken naar Okinawa en interviewden honderden inwoners om te ontdekken wat volgens hen het geheim is voor een optimistisch en gezond leven. Dit is hun advies: ga nooit met pensioen, maar blijf altijd een doel hebben waarvoor je je bed uitkomt.
Balans in actie en ontspanning
De mensen in de meeste Blauwe Zones leiden van oudsher een regelmatig leven waarin werken wordt afgewisseld met momenten van rust, bezinning, gebed of meditatie. Deze momenten zijn vanzelfsprekend, eigen aan de cultuur. Daardoor is er meer rust om te dealen met de uitdagingen van het leven: met ziekte, verlies van dierbaren, met tegenslag en onverwachte of ingrijpende veranderingen. Loma Linda in de buurt van Los Angeles, is een uitzondering. Ook in deze drukbevolkte Amerikaanse wereldstad lukt het om zo’n 10 jaar langer te leven. Het geheim zit ‘m onder andere de het door het geloof (Zevendedagsadventisten) ingegeven leefstijl. Naast gezonde voeding, veel bewegen en iets betekenen voor een ander speelt de zondagsrust een belangrijke rol. Tijd doorbrengen met je familie, natuurwandelingen maken en even geen prikkels.
Blauwe Zones in Nederland?
Kan het verhaal uit andere culturen inspiratie bieden bij het ouder worden in onze Westerse maatschappij? We denken van wel. Dan Buettner heeft de afgelopen jaren succesvol Blauwe Zones gecreëerd in een aantal Amerikaanse steden en zelfs in het koude Finland. De suggestie dat Blauwe Zones alleen in mediterrane gebieden mogelijk zijn, klopt dus niet. Inmiddels zijn er in Nederland talloze initiatieven om tot Blauwe Zones te komen. In gemeenten, bij zorgverzekeraars en in bedrijven, overal laten mensen zich inspireren door de Blauwe Zones.
