Nieuws

“Aandacht voor leefstijl rendeert”

Gezond en vitaal werken. Ook als je ouder wordt. Leefstijl is daarin een cruciale factor. Iris de Vries, huisarts, leefstijlarts én voorzitter van de Vereniging Arts en Leefstijl, merkt dat de aandacht voor leefstijlgeneeskunde terrein aan het winnen is.

Iris heeft een missie die ze inmiddels al zes jaar volop in praktijk brengt. Naast haar werk als huisarts en leefstijlarts in Zwolle is ze een onvermoeibare pleitbezorger om leefstijlgeneeskunde een volwassen plek te bezorgen in de medische wereld en in de zorg en ondersteuning van mensen met gezondheidsproblemen. Iris: “Met de Vereniging Arts en Leefstijl willen we zorgverleners tools bieden waarmee leefstijlgeneeskunde een vast onderdeel van de praktijk kan worden”.

Leefstijlgeneeskunde biedt de mogelijkheid om de ziektelast van chronische aandoeningen aan te pakken. Het kan ook ingezet worden op de werkplek. Daar is ook echt reden toe. Een chronische aandoening heeft effect op werk. Zo werken mensen met een chronische aandoening minder vaak dan mensen zonder aandoening. Ook zijn ze vaker ziek en minder lang goed inzetbaar. Daarnaast kunnen werkomstandigheden effect hebben – positief of negatief – op het ontwikkelen van chronische aandoeningen.

Denken in kansen
Kansen, kansen, kansen. Die woorden vormen de rode draad in het verhaal dat Iris wil delen. Het is haar rotsvaste overtuiging dat aandacht voor leefstijl rendeert.  Om maar eens wat te noemen. Voor de overheid betekent een gezondere levensstijl minder zorgkosten, voor zorgverleners minder druk op de zorgcapaciteit, voor werkgevers minder verzuim en voor werknemers meer vitaliteit en werkgeluk en meer mogelijkheden om ook met een chronische ziekte aan het werk te blijven.

In het gesprek met Iris staan we vooral stil bij de relatie leefstijl en werk. Zeker in de Nederlandse setting waarin de pensioengerechtigde leeftijd hoger wordt en arbeidsorganisaties vergrijzen, zijn belangrijke vraagstukken aan de orde. Hoe kun je ervoor zorgen dat mensen met (chronische) aandoeningen toch kunnen blijven werken? Hoe voorkom je ziekteverzuim? Hoe zorg je ervoor dat medewerkers gezond blijven: fysiek én mentaal?  Dit waren ook de centrale thema’s op het recente jaarcongres van Lifestyle4Health in samenwerking met Vereniging Arts en Leefstijl en Menzis, waarin het ging over de vraag hoe leefstijl en werk elkaar kunnen versterken.

Hoe kijk je naar de wisselwerking tussen leefstijl en werk?
Iris: “Werk is zingevend en voor veel mensen een bron van gezondheid, leefkracht en geluk. Tegelijkertijd heeft een gezonde leefstijl effect op hoe en hoelang je je werk kunt uitvoeren. Een belangrijk vraagstuk in een tijd met stijgende vergrijzing en stijgende aantallen chronisch zieken.

Bedrijven hebben steeds meer medewerkers boven de 50. Tegelijkertijd is de arbeidsmarkt steeds krapper. Uit onderzoek blijken drie dingen. Werken is een medicijn. Werk hebben is gezondheidsbevorderend. Door mensen bewust te maken van hun leefstijl draag je eraan bij dat ze gezond blijven. Onderzoek leert verder dat chronisch zieke mensen goed kunnen functioneren op de werkvloer als de werkgever rekening met hen houdt. Daarvoor moet je wel het gesprek aangaan: wat heb jij nodig om met jou aandoening te kunnen blijven functioneren. Vaak is er huiver bij werkgevers om dat gesprek te voeren. Een ziekte of een aandoening wordt als een privézaak gezien. Uit onderzoek blijkt echter dat 70% van de medewerkers juist graag informatie wil delen over hun situatie en waar ze tegenaanlopen. Ze vinden het fijn als hun werkgever met hen wil praten en samen met hen oplossingen wil bedenken. Een derde onderzoeksbevinding is dat werk ook onderdeel kan zijn van een behandeling. Daar liggen dus veel kansen voor werkgevers. Wel zijn ze dan aan zet om een veilige cultuur te creëren zodat gezondheid en leefstijl op een constructieve manier besproken kunnen worden. Mijn tip aan leidinggevenden en HR-professionals? Ik zou zeggen: geef de aandacht voor gezondheid een plek in je organisatie. Niet als een los project maar ontwikkel een integrale visie en verweef dat in je organisatie en ga dan vooral als eerste stap het gesprek aan.”

Eigenlijk zeg je: leefstijl is van belang voor werk en werk is van belang voor leefstijl. Het werkt dus twee kanten op. Maar dan toch even het begrip leefstijl. Wat verstaat de Vereniging Arts en Leefstijl eronder?
“We onderscheiden in de leefstijlgeneeskunde 6 pijlers: beweging, verbinding (sociaal en zingeving), voeding, middelengebruik, ontspanning en slaap. In de Westerse wereld zien we dat sociale verbinding behoorlijk onder druk staat. In onze samenlevingen is eenzaamheid een enorme risicofactor voor hart- en vaatziekten. Alleen al je eenzaam voelen is een gevaar voor ziekte. Een andere pijler waar ik nader op in wil gaan is zingeving.  Als je inzoomt op Nederland zie je dat ons land het meest ontkerkelijkte land is in Europa. Daar zit een deel van de verklaring waarom zoveel mensen op zoek zijn naar zingeving. Wat is de betekenis van mijn leven? Wat is zingevend voor mij? We zitten in een fase waarin we die vragen meer aan onszelf en aan anderen stellen. Maar het zijn ook vragen die belangrijk zijn voor je gezondheid. Voor veel mensen is werk zingevend. Je hebt het gevoel dat je iets bijdraagt en we weten uit onderzoek dat dat belangrijk is om je gezond te voelen. Ook daarom is het belangrijk dat je na je pensioen structuur te houden in je dag en ervoor te zorgen dat je zingevend bezig bent. Dat kan overigens ook iets klein zijn.”

Stavoor laat zich bij het vergroten van de zelfinzicht en de bewustwording van oudere medewerkers over hun leefstijl onder meer inspireren door de Blauwe Zones. Hoe kijk jij naar de Blauwe Zones?
“We kunnen zeker iets leren van de Blauwe Zones. Er is veel onderzoek naar gedaan. We zien als we de verschillende Blauwe Zones met elkaar vergelijken een aantal kernelementen terug zoals voeding, sociale verbinding en een doel om je bed uit te komen. De kunst is om dit te vertalen naar de Nederlandse setting en de uitdagingen die we voor ons hebben liggen in deze tijd en wat voor ons werkt. Om maar eens iets te noemen: we hebben hier nu eenmaal niet in iedere tuin een sinaasappelboom als op Sardinië. Wat de Blauwe Zones ook duidelijk maken is hoe belangrijk het is dat mensen in samenhang met elkaar leven en steun aan elkaar ervaren. Dat je onderdeel bent van een community. Eerder had ik het over eenzaamheid in onze samenleving. Daar ligt dus een groot vraagstuk.”

Tot slot. In een podcast van Natuurmonumenten ging je in op ‘de natuur als recept’. Wat is de essentie hiervan?
“Er zijn steeds meer wetenschappelijke onderbouwingen dat de natuur voor ons echt gezond is. Intuïtief dachten we dat al maar de bewijzen nemen toe: minder stress, een lagere bloeddruk, een sterker immuunsysteem en een betere nachtrust. In de natuur komen drie pijlers samen: beweging, sociale verbinding en ontspanning. Het is inderdaad een soort X-factor als je je onderdompelt in het groen met ‘bosbaden’ en je zintuigen maximaal activeert om bewust contact te krijgen met de natuur.”

Natuur en gezonde leefstijl

Er is steeds meer wetenschappelijke onderbouwing over de relatie tussen natuur en gezondheid.

  1. Psychologisch: Blootstelling aan groen stimuleert stressherstel, emotioneel welzijn en verlaagt aandachtsvermoeidheid;
  2. Leefstijl: Een groene omgeving stimuleert een gezonde leefstijl;
  3. Biologisch: Groene omgevingen bevatten chemische en micro-organismen die de gezondheid positief beïnvloeden;
  4. Omgevingshinder: Wanneer we ons in het groen bevinden worden we minder blootgesteld aan geluidshinder, hittestress en luchtvervuiling.

Bron: Handleiding: Natuur en gezonde leefstijl  (publicatie Arts en Leefstijl, 2020)